Nhà hát Chèo Hà Nội : Tiếng sấm Thăng Long!

"NGUYỄN CÔNG TRỨ"
Tiếng "sấm" Thăng Long rền vang đất Cảng

9 giờ ngày 22/10/2013

Tác giả: PGS-TS Phạm Quang Long

Chuyển thể chèo: NSƯT Xuân Hanh

Đạo diễn : NSND Doãn Hoàng Giang

Âm nhạc: NSƯT Hạnh Nhân

Họa sĩ: NSƯT Song Hào

Biên đạo : Hoài Anh

Nhà hát Tháng Tám đông nghẹt. Không một ghế bỏ trống. Nhiều khán giả nói, nghe tin chèo Hà Nội diễn nên phải thu xếp để đi xem. Đúng là "Chèo Hà Nội" đã có "thanh" lại có cả "thế". Cả buổi diễn dài hơn 2 giờ đồng hồ mà không có ai bỏ ra khỏi khán phòng. Họ lắng nghe từng câu hát. Họ chăm chú theo dõi từng động tác. Có lúc khán phòng vỡ òa vì tiếng cười vang lên. Tiếng vỗ tay tán thưởng những làn điệu ngọt ngào, những giọng hát "lọt tai".Trên sân khấu, nỗi oan của Nguyễn Công Trứ nhấp vào vai diễn của NS Việt Thắng. Anh đã vừa hát vừa khóc. Khóc thương cho số phận của con người tài hoa, hết lòng vì dân vì nước mà chịu "tai bay vạ gió". Cả khán phòng, nhiều khán giả lau nước mắt.

Chỉ cần biết như thế ta đã thấy được sự thành công của vở chèo "Nguyễn Công Trứ" mà Nhà hát chèo Hà Nội đã mang đến "Cuộc thi nghệ thuật biểu diễn chèo năm 2013".

Câu chuyện về một vị quan triều Nguyễn đa tài và rất phong tình. Ông vừa là quan thanh liêm, vừa là nhà thơ, là tác giả của nhiều bài ca trù nổi tiếng. (Ở Hà Tình quê ông có cả một đền thờ ông , những ngày giỗ, ngày tết, các cung văn, ca nương đều đến làm lễ dâng hương và hát trước cửa đình). Ông là quan khâm sai đại thần của triều đình được phái đi dẹp giặc Ba Vành (khởi nghĩa của nông dân thời đó). Biết được nguồn gốc của việc nông dân "tức nước vỡ bờ", ông đã tha cho những người mà bọn tham quan và triều đình gọi là "giặc cỏ". Hơn thế, ông quy tụ họ lại và khuyên họ "quai đê lấn biển", "dẫn thủy nhập điền" cải tạo cả một vùng bãi bồi đất mặn thành vùng dân cư trù phú, đó là Tiền Hải (Thái Bình) và Hải Hậu (Nam Định).

Thế nhưng "cây ngay vẫn chết đứng". Ông bị bọn tham quan vu khống là có âm mưu tụ tập dân để mưu phản và bị triền đình nhà Nguyễn lột mũ áo, bắt đi đày nơi biên ải.

Các tác giả đã rất khôn ngoan đưa "miếng trò" "việc làng (từ vờ chèo cô "Thị Kính-Thị Màu") để tố cáo bọn quan lại chức dịch vừa mù, vừa điếc, vừa câm thì sao hiểu được việc quai đê lấn biển là cấp bách và cần thiết.

Đạo diễn NSND Doãn Hoàng Giang rất giỏi trong việc "chế biến" các miếng trò vì thế vở diễn luôn sôi động, cuốn hút người xem mà vẫn nêu bật được chủ đề là ca ngợi nhân phẩm và cốt cách của vị quan - một nghệ sĩ có lòng trung quân, ái quốc, thương dân, thương nước và có tầm nhìn xa trông rộng.

Nhạc sĩ - NSƯT Hạnh Nhân đã có nhiều sáng tạo trong cách sáng tác các bài hát mới. Sáng tác của anh vẫn phảng phất giai điệu của ca trù và các làn điệu chèo cổ bản. Phần nhạc nền đã hỗ trợ tích cực cho các vai diễn thành công . Cùng với cách tạo hình, trang trí nhiều bục bệ tạo ra nhiều không gian khác nhau nhưng cũng rất "mềm mại" và hợp lý. Chính "ê kíp" tác giả dưới sự chỉ đạo của đạo diễn NSND Doãn Hoàng Giang đã tiếp lửa cho các diễn viên.

Đã có một HLV tầm cỡ, một ban huấn luyện kỳ cựu lại có dàn "cầu thủ" giỏi thì việc dành chiến thắng trong trận đấu là chuyện tất nhiên. Phải khẳng định là các diễn viên Nhà hát chèo Hà Nội đều hát hay, múa giỏi. Từ hai anh lính thú đến vợ chồng anh nát rượu (NS Lê Tuấn, NSƯT Thanh Loan); từ cô đào Hương Liễu (NS Phương Mây) đến phu nhân Mai Hiên (NS Hồng Thắm) đều có chất giọng rất... chèo. Đặc biệt NS Việt Thắng trong vai Nguyễn Công Trứ có chất giọng ấm, vang. Anh đã nhập mình vào vai diễn một cách nhuần nhuyễn nên nhân vật Nguyễn Công Trứ rất sống động, gần gũi đáng yêu. Từ lời nói đến hành động của anh không khoa trương nhưng lại rất hợp lý và hiệu quả. Anh "hút hồn" khán giả bằng giọng hát âm vang, ngọt ngào mà đằm thắm. Anh không khoe giọng mà anh "diễn trong hát" và "hát là phương tiện bộc lộ tâm hồn của nhân vật". Việt Thắng và tập thể nghệ sĩ diễn viên Nhà hát Chèo Hà Nội đã rất thành công trong vở chèo "Nguyễn Công Trứ". Vở diễn gây được cảm tình cho quan khách và khán giả.

Nhà hát Chèo Hà Nội đã mang "tiếng sấm" từ đất Thăng Long" nổ rền vang trên đất Cảng.